Unia Europejska (UE) jest jednym z kluczowych eksporterów mięsa wołowego. Dzięki utrzymywaniu wysokich standardów jakościowych europejscy producenci byli w stanie zyskać zaufanie zarówno lokalnych, jak i zagranicznych odbiorców. Normy jakości wołowiny w UE, opracowane z myślą o ochronie zdrowia konsumentów, dobrostanie zwierząt i ochronie środowiska, odgrywają istotną rolę w budowaniu renomy europejskiego sektora mięsnego na arenie międzynarodowej, zwłaszcza na rynkach takich jak Japonia i Hongkong.
Standardy kluczem do najwyższej jakości mięsa wołowego z UE
Na jakość wołowiny wpływa szereg czynników – zarówno te przedubojowe (rasa, płeć i wiek bydła, odpowiednie żywienie, system chowu), jak i poubojowe (wychładzanie, rozbiór tusz, pakowanie, przechowywanie, dojrzewanie mięsa)1. W osiąganiu wyjątkowego smaku, kruchości i zapewnianiu najwyższych wartości odżywczych mięsa wołowego niezbędne okazują się więc standardy hodowli bydła i produkcji mięsa, przestrzegane przez eksporterów z Unii Europejskiej.
Normy jakości wołowiny w UE obejmują szeroki zakres regulacji, których celem jest zapewnienie wysokiej jakości i bezpieczeństwa produktów mięsnych. Kluczowymi elementami systemu są wymogi dotyczące dobrostanu zwierząt, ścisła kontrola nad procesem produkcji oraz możliwość weryfikacji pochodzenia produktów mięsnych przez konsumentów.
Dobrostan zwierząt
W Unii Europejskiej uznaje się go za fundamentalny element wpływający na jakość mięsa. Przepisy dotyczące hodowli gwarantują optymalne warunki utrzymywania oraz wzrostu bydła i obejmują tzw. pięć wolności: od głodu i pragnienia, dyskomfortu, bólu i chorób, strachu i stresu, a także wolność wyrażania normalnych zachowań2. W praktyce oznacza to, że zwierzętom zapewnia się m.in. minimalne standardy dotyczące przestrzeni, temperatury, wilgotności, oświetlenia, dostęp do naturalnej paszy i wody oraz opiekę wykwalifikowanego personelu. Przestrzeganie tych zasad nie tylko poprawia jakość mięsa, ale również ma pozytywny wpływ na wizerunek europejskiego sektora mięsnego jako etycznego i zrównoważonego.
Kontrola procesu produkcji
Normy jakości wołowiny obejmują także procedury dotyczące całego procesu produkcji – od hodowli, przez ubój, aż po dystrybucję. Każdy etap produkcji musi być monitorowany, co zapewnia, że wołowina spełnia wysokie standardy jakościowe i sanitarno-higieniczne. Przepisy UE precyzują m.in. zasady dotyczące uboju, mające na celu minimalizowanie cierpienia zwierząt, oraz zapewniają odpowiednie warunki transportu.
System identyfikacji i śledzenia mięsa
To jedno z kluczowych narzędzi, dzięki któremu konsumenci mogą mieć pewność, że produkty mięsne spełniają najwyższe standardy jakości. Każdy kawałek mięsa w UE musi być opatrzony odpowiednimi etykietami, które umożliwiają śledzenie jego pochodzenia. System ten jest szczególnie istotny w przypadku zagrożeń zdrowotnych, ponieważ umożliwia szybkie zlokalizowanie i wycofanie produktów potencjalnie niebezpiecznych.
Więcej informacji w zakładce STANDARDY BEZPIECZEŃSTWA I JAKOŚCI PRODUKCJI.
Zarządzanie jakością – wymagane systemy i certyfikaty
Utrzymanie wysokich standardów wymaga sprawnie funkcjonującego systemu zarządzania. We wszystkich państwach UE wprowadzane zostały jednolite normy, ściśle powiązane z wdrażaniem polityki Europejskiego Zielonego Ładu oraz programu „Od pola do stołu”3. Poniższe certyfikaty i systemy jakości stanowią kluczowe elementy w zapewnieniu wysokiej jakości i bezpieczeństwa wołowiny produkowanej w Unii Europejskiej.
- HACCP (ang. Hazard Analysis Critical Control Point) jest obowiązkowym systemem w branży spożywczej, mającym na celu identyfikację i minimalizację zagrożeń związanych z produkcją żywności. Poprawnie wdrożony HACCP gwarantuje zgodność produktu z zasadami higieny i jego ścisłą kontrolę.
- IFS (ang. International Food Standard) i BRC (ang. British Retail Consortium) to dobrowolne międzynarodowe standardy, które normalizują wymagania dotyczące jakości i bezpieczeństwa w przemyśle spożywczym. Są wydawane na podstawie poprawnie funkcjonującego systemu HACCP i potwierdzają przestrzeganie europejskich przepisów dotyczących żywności.
- QMP (ang. Quality Meat Program) to certyfikat przyznawany producentom szczególnie dbającym o jakość wołowiny. Oznacza on, że mięso spełnia wymagania dotyczące selekcji ras bydła, dobrostanu zwierząt oraz nie jest poddawane sztucznym procesom jak mrożenie czy nastrzykiwanie.
- GAP (ang. Good Agricultural Practice), GHP (ang. Good Hygiene Practice) i GMP (ang. Good Manufacturing Practice) to praktyki, które wspierają utrzymanie wysokich standardów produkcji. GAP dotyczy ochrony środowiska i zrównoważonego chowu bydła, GHP zapewnia higienę infrastruktury i pracowników, natomiast GMP gwarantuje wysoką jakość surowca poprzez bieżącą ocenę procesów produkcyjnych.
- GLP (ang. Good Laboratory Practice) to system norm dotyczących procedur laboratoryjnych. System ten odnosi się do badań i monitorowania składu produktów, co pozwala na kontrolę jakości i bezpieczeństwa żywności.
- ISO (ang. International Organization for Standardization) – standardy opracowane przez tę międzynarodową organizację mają na celu ujednolicenie wymagań dotyczących jakości, bezpieczeństwa i efektywności produktów oraz usług. W kontekście branży spożywczej certyfikaty ISO, takie jak ISO 22000, są istotne dla zapewnienia pełnej standaryzacji procesów związanych z bezpieczeństwem żywności.
Unijne systemy jakości obejmują również takie oznaczenia jak Zielony Listek, które informują o ekologicznym pochodzeniu produktów. Chroniona Nazwa Pochodzenia (ChNP), Chronione Oznaczenie Geograficzne (ChOG) i Gwarantowana Tradycyjna Specjalność (GTS) pozwalają z kolei wyróżniać produkty regionalne o unikalnych właściwościach.
Wszystkie te systemy i certyfikaty są kontrolowane, a każde naruszenie przepisów zgłaszane jest do systemu RASFF (System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach), co zapewnia konsumentom pewność, że wołowina spełnia najwyższe standardy jakości i bezpieczeństwa.
Wołowina na rynkach Japonii i Hongkongu
Zgodnie z art. 12 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 178/2002, „żywność wywożona ze Wspólnoty celu wprowadzenia na rynek w państwach trzecich powinna być zgodna z wymogami prawa żywnościowego, chyba że władze kraju przywozu postanowiły inaczej lub przepisy ustawowe, wykonawcze, normy, kodeksy praktyk oraz inne procedury prawne i administracyjne obowiązujące w państwie przywozu stanowią inaczej”4. Eksporterzy wołowiny do Japonii i Hongkongu, oprócz standardów europejskich, muszą zatem przestrzegać również lokalnych, szczegółowych wymogów dotyczących i jakości oraz zgodności z odpowiednimi normami weterynaryjnymi.
Japonia dopuszcza import wołowiny i podrobów wołowych z krajów UE, pod warunkiem, że pochodzą one z bydła młodszego niż 30 miesięcy. Mimo obowiązywania Umowy o Partnerstwie Gospodarczym między UE a Japonią eksport ten odbywa się na zasadach uzgodnionych obustronnie z władzami weterynaryjnymi Japonii. Każdy zakład eksportujący wołowinę na rynek japoński musi spełniać wymogi tzw. Programu Weryfikacji Eksportu (EVP).
Zakłady muszą być także wpisane na listę zatwierdzonych podmiotów, a każda przesyłka – posiadać świadectwo zdrowia dla mięsa wołowego i podrobów. Dodatkowo produkty takie jak ozory wołowe powinny być wycinane zgodnie ze specyficznymi procedurami, aby spełniać wymagania japońskiego rynku.
W przypadku Hongkongu eksport z krajów UE odbywa się na prostszych zasadach. Wystarczy, aby zakład posiadał zatwierdzenie do handlu na terenie Unii Europejskiej, bez potrzeby uzyskiwania dodatkowego pozwolenia na eksport do Hongkongu. Produkty przeznaczone na rynek hongkoński mają jedynie pochodzić wyłącznie z państw członkowskich kwalifikujących się do eksportu do tego regionu.
Eksportowane produkty muszą być transportowane w odpowiednich warunkach chłodniczych – mięso chłodzone w temperaturze od 0°C do 4°C, natomiast mrożone w temperaturze nie niższej niż -18°C. Dodatkowo każdą przesyłkę należy zaopatrzyć w tzw. dokument podwójnego przeznaczenia, który jest uzgodniony na poziomie Komisji Europejskiej oraz władz Hongkongu.
Wszystkie te regulacje świadczą o znaczeniu norm jakości wołowiny w UE, których celem jest spełnienie surowych wymagań krajów azjatyckich, takich jak Japonia i Hongkong. Zapewnienie zgodności z normami weterynaryjnymi oraz spełnienie wymagań dotyczących jakości pozwala unijnym producentom konkurować na rynkach międzynarodowych i utrzymywać renomę europejskiej wołowiny jako produktu najwyższej jakości. Co więcej, dzięki ścisłym regulacjom konsumenci mają pewność, że mięso, które kupują, pochodzi od zwierząt hodowanych w warunkach spełniających określone standardy dobrostanu oraz że proces produkcji odbywa się z zachowaniem ściśle określonych zasad.
- Cieślakowska K., (2021), „Program dla wołowiny. Czynniki wpływające na jakość wołowiny”, Radom: Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie – Odział w Radomiu [online, dostęp dn. 5.10.2024]. ↩︎
- Dyrektywa Rady 98/58/WE z dn. 20 lipca 1998 r. dotycząca ochrony zwierząt gospodarskich (Dz.U.UE.L.1998.221.23) [online, dostęp dn. 5.10.2024]. ↩︎
- Idea gwarantująca wysoki poziom bezpieczeństwa na wszystkich etapach procesu produkcji i dystrybucji produktów żywnościowych wprowadzanych do obrotu. W ramach tego podejścia przyjęto tzw. pakiet higieniczny, nakładający odpowiedzialność za utrzymanie higieny w produkcji środków spożywczych bezpośrednio na różne podmioty należące do łańcucha żywnościowego. ↩︎
- Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.U.UE.L.2002.31.1) [online, dostęp dn. 5.10.2024]. ↩︎